2017-heden
Initiatief buurtwarmte vanuit Energiecoöperatie Wijdemeren
De energiecoöperatie is een bewonersorganisatie voor energievraagstukken en werkt vanuit vier pijlers: klimaatbewustzijn, energiebesparing, energieopwekking en buurtwarmte door, voor en met bewoners aan de energietransitie. De energiecoöperatie gaat uit van zeggenschap en eigenaarschap van bewoners, investeert in partnerschap met de gemeente en brengt waar nodig partijen bij elkaar. De energiecoöperatie is een platform van en voor lokale deskundigheid en gaat voor elk nieuw vraagstuk in Wijdemeren op zoek naar lokale kennis en deskundigheid. Inmiddels draait de organisatie met 45 zeer actieve bewoners waarvan 30 vrijwilligers, met name energiecoaches en 15 betaalde projectleiders en coördinatoren, die samen met ruim 800 leden en diverse bewonersgroepen de coöperatie vormen. Zij organiseert een diversiteit aan werkzaamheden en projecten, zoals: het dagelijkse energieloket met drie bureaucoördinatoren als spin in het web, energiecoaches (met warmtescans en waterzijdig inregelen), energieklussers, energiearmoede, kleine bespaarmaatregelen, lokale isolatieaanpak, wijkgerichte collectieve inkoop, straat-gesprekken, initiatieventafels, energie-educatie, verduurzamen bedrijven, zon op grote daken, participaties en buurtwarmte in de verschillende dorpen.
Deze basisorganisatie is van onschatbare waarde voor het draaien van een buurtwarmte-project.
2018-2022
TEA als warmtebron begon bij initiatief Ankeveen
In 2018 nemen we het initiatief Ankeveen aardgasvrij met aquathermie. We ontdekken de rioolwaterzuivering Horstermeer (RWZI) als warmtebron en starten een samenwerking met het Waterschap Amstel Gooi en Vecht (AGV). Waterschap AGV maakt een eerste verkenning van de warmtebron en het warmtenet en onderzoeksbureau Qirion doet een haalbaarheidsstudie. Daaruit komt op dat moment naar voren dat een 60ºC warmtenet de goedkoopste optie is.
We gaan aan de slag met een projectteam, een bewonersgroep en een kerngroep van partijen: gemeente, energiecoöperatie, Liander, Waterschap AGV, om|nieuwe energie, woningcorporatie GenO en bewonersgroep Ankeveen (kern). We maken een businesscase en doen mee aan verschillende aanvragen voor innovatiesubsidie: tweemaal doen we mee met het programma aardgasvrije wijken(PAW), een innovatiesubsidie (uitslag 2021 en 2022) en via NieuwWarmteNu een subsidie van het rijk uit het Groeifonds (2022). Helaas was het medoen met deze subsidies als een lot uit de loterij. Ondanks een goed plan hebben we deze subsidies niet gekregen vanwege het grote aantal inzendingen.
2021-2023
Quickscans en haalbaarheidsstudies vier verkenningsbuurten
In 2021 is de gemeentelijke Transitievisie warmte (TVW 2021) vastgesteld, waarin vier verkenningsbuurten zijn benoemd. Deze zijn mede geïnspireerd op de initiatieven van de energiecoöperatie in Ankeveen (kern), Kortenhoef Noord, Nieuw-Loosdrecht Noord en Blijkpolder (Nederhorst den Berg). De gemeente heeft een provinciale subsidie aangevraagd en gekregen zodat de energiecoöperatie met de verkenningsbuurten aan de slag kan gaan. We starten in 2022 met quickscans via het Waterschap AGV en haalbaarheidsstudies via Merosch. En we investeren veel in straatgesprekken en bewonersavonden. Ook Ankeveen nemen we opnieuw mee in het onderzoek.
Voorjaar 2023 presenteren we de uitkomsten van de haalbaarheidsstudies. Uit de quickscans en de haalbaarheidsstudies komt naar voren dat Nieuw-Loosdrecht ondanks al het water niet geschikt is voor aquathermie. De bronnen liggen voor Nieuw-Loosdrecht te ver weg van de wijken. Voor de andere drie dorpen is aquathermie van afvalwater een stabiele warmtebron met zomers en ’s winters bijna dezelfde temperatuur van 12-15°C . Ankeveen ligt naast de rioolwaterzuivering (RWZI) Horstermeer. Er loopt een persleiding met gezuiverd afvalwater van de RWZI langs Nederhorst den Berg naar de Vecht. En er loopt een persleiding met ongezuiverd afvalwater langs Kortenhoef naar de RWZI Horstermeer. Er volgt nog een extra onderzoek naar het gebruik van ongezuiverd afvalwater.
- De Blijkpolder (Nederhorst den Berg) en Kortenhoef Noord komen als het meest kansrijk uit de haalbaarheidsstudies. Volgende stap voor deze twee wijken is het voorbereiden van een wijkuitvoeringsplan voor een warmtenet.
- Voor Ankeveen lijkt een warmtenet inmiddels duurder dan een individuele oplossing. Voor Ankeveen en Loosdrecht gaan we ons voorlopig niet richten op een warmtenet. We besluiten in Ankeveen en Loosdrecht met een isolatietraject aan de slag te gaan en de mogelijkheden voor individuele warmtepompen, eventueel in combinatie met warmtelussen voor de buurten met kleine woningen en een hoge woondichtheid, nader te verkennen.
Na deze uitkomsten van de haalbaarheidsstudies gaan we eerst weer intensief aan de slag in de Blijkpolder en Kortenhoef Noord met het opbouwen van bewonersgroepen en het houden van straatgesprekken.
- In de Blijkpolder is met alle straten een gesprek gepland. Helaas blijken na de energiecrisis en corona de bezoekersaantallen van straatgesprekken wat terug te lopen. Maar we spreken in ieder geval uit elke straat bewoners.
- Voor Kortenhoef Noord verloopt de planning van straatgesprekken wat trager omdat we nog wat langer op zoek zijn naar de juiste personen om dat te trekken. Toch zijn zo’n zes straten al met elkaar in gesprek.
2023-2024
“Onder onze voeten stroomt meer dan genoeg water om heel Nederhorst den Berg te verwarmen.”
v.l.n.r.: Merlijn van Selm Waterschap AGV, Jeroen Kerkvliet Projectleider Blijkpolder ECWijdemeren, Nanno Bouma coördinator bewonersgroep Blijkpolder ECWijdemeren, Piet van Gelder lid bewonersgroep Blijkpolder en Harry de Brauw Waterschap AGV
Projectteams
Najaar 2023 starten we formeel met het voorbereiden van de wijkuitvoeringsplannen voor Blijkpolder (Nederhorst den Berg) en Kortenhoef Noord.
- We hebben een samenwerkingsovereenkomst met het Waterschap AGV en de gemeente.
- Het team van het Waterschap AGV wordt uitgebreid naar drie technische adviseurs energietransitie.
- De energiecoöperatie vormt een team van projectleider, een coördinator bewonersgroep Blijkpolder en een coördinator bewonersgroep Kortenhoef Noord en een medewerker communicatie.
- Ambitie is nu om uit elke straat een vertegenwoordiger te hebben, die meedoet in de bewonersgroep. Een goede basis voor het voorbereiden van de wijkuitvoerings-plannen.
- Dit gaat voor de Blijkpolder voortvarend en eind van het jaar staat er al een stevige bewonersgroep.
- Eind 2023 begint ook de bewonersgroep voor Kortenhoef te groeien en wordt er geïnvesteerd in straatgesprekken.
- Verder beschikt de energiecoöperatie over verschillende teams die binnen het buurtwarmteproject kunnen worden ingezet. Met name het isolatietraject van Kortenhoef Noord kan door deze teams worden opgepakt.
Locatie aansluiting op de bron
De locatie voor de aansluiting op de bron wordt nader verkend voor zowel Blijkpolder als Kortenhoef Noord. Bij de keuze wordt rekening gehouden met waterkeringen, ruimte, eigendom, afstand tot de wijk.
Begin 2024
Levensduurkosten (€/woning) bronnet vs. 65 °C warmtenet, excl. WIS-subsidie (boven) en incl. WIS-subsidie (onder)
Elektriciteitsverbruik [kWh/woning/jaar] bronnet vs. 65 °C warmtenet
“Onder onze voeten stroomt meer dan genoeg water om heel Nederhorst den Berg te verwarmen.”
v.l.n.r.: Merlijn van Selm Waterschap AGV, Jeroen Kerkvliet Projectleider Blijkpolder ECWijdemeren, Nanno Bouma coördinator bewonersgroep Blijkpolder ECWijdemeren, Piet van Gelder lid bewonersgroep Blijkpolder en Harry de Brauw Waterschap AGV
Wijkuitvoeringsplannen – naar een concreet ontwerp
Keuze voor een bronnet 12-15 °C
De projectleider is gestart met het voorbereiden van het wijkuitvoeringsplan Blijkpolder. Naast het 60°C warmtenet komt via de trekker van de bewonersgroep Blijkpolder ook de optie van een bronnet 12-15°C met individuele warmtepompen weer in beeld. Dit vraagt opnieuw een beslissing welke optie concreet uitgewerkt gaat worden. Na het onderzoeken van de voor- en nadelen wordt besloten tot een bronnet 12-15 °C met individuele warmtepompen naar keuze lage temperatuur (LT) of midden temperatuur (MT).
Voordelen en nadelen van een bronnet 12-15°C met individuele warmtepompen
- Voordeel van een bronnet ten opzichte van een 60°C warmtenet is dat het bronnet duurzamer is. Het kost minder elektriciteit.
- Voordeel van een bronnet tov alleen individuele warmtepompen is dat je geen buitenunit hebt. En dus geen extra geluid in de wijk en ook niet overal die lelijke buitenunits.
- Door het ontbreken van de buitenunit is ook de verwachte levensduur van de individuele warmtepomp hoger.
- Voordeel is ook dat mensen bij de combinatie bronnet met individuele warmtepomp kunnen beginnen met een middentemperatuur warmtepomp (MT) en zelf kunnen kiezen wanneer ze toe zijn aan een lage temperatuur warmtepomp (LT). Ze bepalen zelf of, en wanneer, ze hun huis daarop aanpassen.
- Nadeel is dat het ruimtegebruik in de woning bij een individuele warmtepomp in de woning groter is.
- Voordeel is dat de aanleg van het bronnet simpeler en goedkoper is dan van een 60°C warmtenet.
- Zowel een voordeel als een nadeel kan zijn dat mensen zelf aanschaf en beheer warmtepomp moeten regelen. Je kunt mensen minder ontzorgen. Maar mensen kunnen de stappen in eigen huis wel meer zelf sturen.
- We moeten wel zeker weten dat we kunnen vertrouwen op de doorontwikkeling van de individuele 60°C warmtepompen. 60°C warmtepompen zijn nog relatief nieuw. Hoe betrouwbaar zijn deze warmtepompen?
- De vraag of koude meegenomen moet worden en hoe, vraagt nog uitwerking.
De wijken
Vanwege de kenmerken van de wijken zal de voorbereiding van het wijkuitvoeringsplan Blijkpolder (eind jaren 80 wijk) wat sneller gaan dan in Kortenhoef Noord (grotere en oudere wijk).
- De Blijkpolder is een wijk met ongeveer 550 weqs (woningen en weinig utiliteit) met overwegend bouwjaren na 1985 en een redelijke woningdichtheid. 21% (100 weqs) is woningcorporatiebezit.
- Kortenhoef Noord is een wijk met 1332 weqs (woningen en weinig utiliteit, waaronder twee scholen en een zorgappartementencomplex) met overwegend woningen van 1950 tot en met 1976 en enkele blokjes nieuwere woningen. 24% (219 weqs) is woningcorporatiebezit. In Kortenhoef werken we aan een uitgebreid isolatietraject.
Businesscase
Voor de duidelijkheid maken we los van het buurtwarmtetraject een aparte businesscase voor het isolatietraject Kortenhoef, omdat dit voor een groot deel uit andere energiebespaarprojecten van de energiecoöperatie wordt gefinancierd.
2024
Is er genoeg commitment voor het bronnet Blijkpolder?
- Begin 2024 starten we een huis aan huis traject waarbij we alle bewoners vragen om een verklaring van belangstelling af te geven voor het bronnet Blijkpolder.
- Eind 2024 willen we het definitieve commitment van de bewoners Blijkpolder krijgen.
- We verwachten dat Kortenhoef medio 2025 volgt.